Waterstanden
24 augustus 2022 om 09:50
Deze zomer konden we er niet omheen: het nieuws over het lage waterpeil in Nederland en de rest van Europa. Zo kwam de waterstand in de Rijn door aanhoudende droogte onlangs lager dan ooit te liggen. En ook andere rivieren staan uitzonderlijk laag. Wat betekenen deze droge tijden voor de recreatievaart? Een verslag uit de praktijk.
Zaltbommel, 17 augustus 2022. Het regent! Ik kijk naar buiten en zie voor het eerst in tijden weer druppels op de ruit van de stuurhut, kringen in het water van de haven en het dek wordt schoongespoeld door het regenwater. Voor mijn gevoel is het zeker een maand geleden dat het geregend heeft; dat was toen ik nog in Rotterdam lag.
Maar ook deze bui zet maar weinig zoden aan de dijk voor wat de hoogte van het water betreft. Ik zie in de app dat de waterhoogte hier in Zaltbommel op 45 cm boven NAP staat. Ter vergelijk; vorig jaar, toen het water extreem hoog stond, stond de waterhoogte hier op 490 cm boven NAP. Een verschil van bij 4,5 meter!
Laag water in Nederland en Europa
Het is dus weer, net als in 2018, enorm ‘laag water’ in Nederland. Het is droog, er is weinig waterafvoer vanuit Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland, en dat speelt ons ook nu weer parten.
Ik lees graag nieuws over de scheep- en binnenvaart in Nederland en daar is de lage waterstand echt heel problematisch. Schepen kunnen soms slechts de helft of zelfs een derde van hun vracht meenemen vanwege de geringe waterdiepte. Vaargeulen worden zo smal dat oplopen of passeren moeilijker wordt. En door de lage waterstanden worden meerdere sluizen slechts beperkt geschut of zijn ze zelfs geheel gestremd. Dit leidt dan weer tot langere wachttijden of omvaren.
Vastlopende zeiljachten
Maar wat betekent het voor ons als watersporters/recreanten? Wat me in mijn omgeving het meeste opvalt, zijn zonder twijfel de zeiljachten die ik vast zie lopen. Door hun diep stekende kiel is hun diepgang vaak meer dan die van een grote motorboot. Daardoor lopen ze in deze tijd meer risico om vast te varen.
Hier in de haven van Zaltbommel is bij binnenkomst een vaargeul, maar die is niet aangegeven. Echter, de vaste liggers weten hem te vinden. Passanten daarentegen volgen vaak het midden van de vaarweg. En die heb ik hier afgelopen week al een paar keer vast zien liggen. Gelukkig was dat bij ‘eb’, want dat hebben we hier nog minimaal. Een paar uur later stond het water weer iets hoger en kon er met behulp van een rubberbootje met een flinke motor erachter de boel weer worden losgetrokken.
In Frankrijk is het al zover dat er meer dan 600 kilometer vaarweg is gestremd. Daar wordt dus niet meer gevaren, maar lig je erin, kun je er ook nauwelijks uit. Diepstekende zeiljachten komen niet weg en lopen schade op. Rioolafvoer en bekabeling van woonboten breken af, en ga zo maar door.
Maar ook in Nederland zijn we genoodzaakt maatregelen te nemen: zo is een behoorlijk deel van de Leidsche Rijn vanaf de Haanwijkersluis afgesloten vanwege het gebrek aan aanvoer van zoetwater naar het westen van Nederland. Zouden ze dat niet doen, dan zou zilt water vanaf de Noordzee en de Hollandsche IJssel verder het land instromen. En dat is schadelijk voor de natuur, zoals bomen en gewassen.
Varen bij laag water: extra goed opletten
Waar ik zelf aan moet denken met deze lage waterstand, is dat ik niet droog kom te liggen. In principe kan ik dat wel, want mijn garnalenkotter is een platbodem. Maar hoe plat is de bodem waar ik op zou komen te liggen? Kom ik dan schuin te liggen?
Zelfs de steiger ligt hier al nu al regelmatig droog en dan heb ik zelf nog zo’n 40 cm water onder de boot. Maar kom ik nóg lager te liggen, dan moet ik mijn trossen iets meer lengte geven, want anders hangt de 60.000 kilo gewicht van mijn boot aan de steiger te trekken. En dan ook niet vergeten om de walstroomkabel wat meer lengte te geven. En, is de bodem wel zacht, of liggen er misschien wat grote hoekige keien waar het schip op kan droogvallen? Want die zouden in zo’n geval zomaar door de romp heen kunnen prikken.
Volgende week wil ik, via een tussenstop in Wijk bij Duurstede, naar Arnhem varen, waar ik dan de komende 3 maanden lig. Zoals het er nu naar uitziet vaar ik dan vanaf Zaltbommel naar Tiel, door de Prins Bernardsluis – die vanwege de lage waterstand nu permanent open staat – het Amsterdam-Rijnkanaal op, om dan vlak voorbij Rijswijk de Rijn op te draaien richting Wijk bij Duurstede. Wel eerst even via de app met de havenmeester van de Wijkse Haven bellen om te vragen wat de waterdiepte in de haven is. En als die niet toereikend is, kan ik misschien verderop in Wijk bij Duurstede wel terecht.
Maar, voor de dag erop zag ik zojuist in de app bij de sluis bij Amerongen, die ik net als de Sluis bij Driel moet passeren om in Arnhem te komen, twee Rijkswaterstaat-meldingen staan. Eén melding vanwege ondiepte bij het remmingswerk aan de ‘beneden’ kant (links dus). En één waarin alle scheepvaart wordt gevraagd om via de Waal om te varen.
Niet zo gek, want ik zie dat de minst gepeilde waterdiepte tussen Driel en de IJsselkop bij Arnhem slechts 1.60 meter is. Dus kom je met je vrachtschip vanaf de Lek, dan zou ik toch ook maar de veilige route via het Amsterdam-Rijnkanaal en de Waal richting Duitsland kiezen. Dat laatste zou voor mij behoorlijk ongunstig zijn gezien het feit dat ik dan behoorlijk wat uren stroomopwaarts tegen de Waal op moet varen om bij het Pannerdensch Kanaal richting Arnhem te komen.
Maar eerlijk: als dit zo doorgaat ga ik, met mijn 1.35 meter diepgang, wachten totdat er meer water is om zodoende veilig in Arnhem te komen. Volgende maand leest u of én wanneer het gelukt is om in Arnhem te komen. Tot die tijd; let goed op in deze rare tijd, want door de lage waterstand kunt u bij een beetje onoplettendheid in serieuze problemen komen. Behouden vaart!
Auteur: Sven Lens, Product Owner Waterkaarten